Masz apetyt na informacje o tym, jak będzie rozwijać się w najbliższych latach branża spożywcza? Przeczytaj nasz artykuł! Dane statystyczne podajemy w lekkostrawnej formie, doprawiając je ciekawostkami o trendach i prognozami dotyczącymi wyzwań, które stoją przed firmami z tego sektora.
Artykuły eksperckie i analizy branżowe powstają w ramach Podlaskiego Centrum Eksportera, aby ułatwić mikro, małym i średnim firmom z województwa podlaskiego dostęp po aktualnych informacji na temat rynków zagranicznych. Podlaskie Centrum Eksportera to projekt strategiczny dla województwa podlaskiego, dofinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach programu Fundusze Europejskie dla Podlaskiego 2021-2027. Jego celem jest kompeksowe wsparcie lokalnych firm w eksporcie.
Działalność w branży spożywczej to ŁAKOMY KĄSEK
Żywność należy do podstawowych wydatków każdego gospodarstwa domowego, dlatego branża spożywcza wykazuje się większą odpornością na czynniki makroekonomiczne. Z tych zakupów po prostu nie da się całkowicie zrezygnować. Pomimo że społeczeństwo europejskie się starzeje i prognozowany jest spadek liczby ludności, globalna populacja ma wzrosnąć do 9,7 mld do 2050 roku. Przyczyni się to do jeszcze większego zapotrzebowania na żywność. Już teraz jest to rynek wart na świecie 9,12 bln USD, a prognozy wskazują na roczny wzrost na poziomie 6,47% (CAGR) w okresie 2024-2029.
Branża spożywcza jest jednym z najważniejszych sektorów gospodarki Unii Europejskiej. Odpowiada za przychody w wysokości 1,112 mld EUR. Sektor spożywczy zatrudnia 4,6 mln pracowników w 291 tys. firm, co stawia go na podium wśród zatrudniających. W ponad połowie państw członkowskich UE przemysł żywności i napojów zatrudnia najwięcej ludzi w branży produkcyjnej. Pod kątem handlu międzynarodowego, branża spożywcza jest najważniejszym sektorem unijnej gospodarki, odpowiedzialnym za eksport o łącznej wartości 182 mld euro.
Polska eksportuje produkty spożywcze głównie na rynek Unii Europejskiej. W 2023 roku eksport do krajów UE osiągnął wartość 173 mld zł, co stanowiło wzrost o 7% w porównaniu do 2022 roku. Udział UE w całkowitym eksporcie żywności z Polski wyniósł 73%, a największym odbiorcą pozostają Niemcy, które przyjęły 26% polskiej produkcji o wartości 13,3 mld euro.
Możliwości rozwoju dla firm, które mają apetyt na kawałek tego tortu, są duże. Ważna jest jednak świadomość, że rynek się zmienia i największe szanse będą miały te przedsiębiorstwa, które zrozumieją potrzeby konsumentów i będą sprawnie poruszać się po mapie trendów kształtujących branżę.
Trendy w BRANŻY SPOŻYWCZEJ
Na przyszłość sektora będzie miał wpływ głównie zrównoważony rozwój i to zarówno w kontekście rosnącej presji prawnej regulującej kwestie związane z ochroną środowiska, jak i konieczności dostosowania się do wymagań coraz bardziej świadomych konsumentów. Zwracamy uwagę na pochodzenie żywności, jej wpływ na środowisko i kwestie etyczne. Coraz częściej wybieramy produkty ekologiczne i wegańskie. „Clean labels” (czytelne, przejrzyste etykiety) czy certyfikaty „fair trade” odzwierciedlają nasze oczekiwania.
Rosnąca świadomość zdrowotna powoduje, że chętniej wybieramy produkty z jednej strony ekologiczne, uważane za zdrowsze, a z drugiej te dostosowane do indywidualnych potrzeb, na przykład bezglutenowe czy funkcjonalne. Dostęp do lepszej, zdrowszej żywności staje się symbolem statusu społecznego. Niestety, zwiększa to też polaryzację społeczną. Jedzenie stało się jednym ze sposobów na wyrażanie siebie i swojej filozofii życia. W czasach globalizacji i dostępu do towarów z całego świata, obserwowany jest zwrot w kierunku żywności regionalnej, lokalnej i tradycyjnej, wzmacniany chęcią ograniczania negatywnego wpływu transportu z dalekich krajów na środowisko.
Za trendami społecznymi idą regulacje prawne. Coraz więcej krajów kieruje fundusze na zrównoważone praktyki i wdraża programy nakierowane na walkę z marnowaniem żywności czy promocję zdrowego stylu życia, w tym zdrowego jedzenia.
W przemyśle spożywczym coraz częściej zastosowanie znajdują nowoczesne technologie, takie jak druk 3D, sztuczna inteligencja czy Internet Rzeczy (IoT). Przykładem są inteligentne opakowania, które monitorują świeżość produktów, czy automatyzacja procesów produkcyjnych, która pozwala na większą precyzję i redukcję odpadów. Rozwój laboratoriów produkujących mięso hodowane komórkowo wskazuje na przyszłość, w której innowacje mogą zmienić nasze podejście do tradycyjnego rolnictwa.
„Podlaskie label” W CENIE
To co przez lata wydawało się słabością gospodarki naszego województwa, czyli niewielka ilość nowych technologii i niechęć do rezygnacji ze stosowanych od lat metod, okazuje się teraz naszą największą siłą. Wprowadzamy nowe rozwiązania, nasze firmy dościgają, a często wyprzedzają konkurencję, ale jednocześnie zachowaliśmy autentyczny charakter żywności. Czerpiemy z natury nie tylko surowce, ale również nazwy. Przecież trudno o coś bardziej naturalnego (i smacznego) niż misterne mrowisko czy sękaty jak drewno sękacz! Konsumenci z kraju i ze świata kojarzą nasz region z czystym powietrzem, nieskażoną przyrodą, a nasza żywność może pysznić się mianem prawdziwej, takiej „jak dawniej”. Warto to wykorzystywać do promowania województwa, co z resztą się dzieje. Sektor spożywczy jest jedną z regionalnych inteligentnych specjalizacji regionu, a wizerunek województwa budowany jest między innymi na dobrej jakości, autentycznym jedzeniu. Promuje nas smak.
Firmy spożywcze NA TARGACH ZAGRANICZNYCH
Promują się również same firmy. Jedną z form, które przynoszą zarówno potwierdzenie prestiżu, większą rozpoznawalność, jak i kontakty międzynarodowe, są targi zagraniczne. Przedsiębiorstwa wystawiają się na stoiskach wspólnych organizowanych przez instytucje regionalne lub krajowe, przygotowują również samodzielne stoiska. Druga opcja wiąże się oczywiście z większymi kosztami, ale pozwala na całkowitą dowolność w aranżacji zabudowy (kolory firmowe, charakterystyczne elementy graficzne) i daje 100% przestrzeni na prezentację własnych produktów.
W przypadku stoisk grupowych, mniejsze są zaangażowanie finansowe i logistyczne. Przedsiębiorstwo, które skorzysta z takiej formy, nie musi się martwić kwestiami, takimi jak rezerwacja powierzchni targowej czy zamówienie i wykonanie zabudowy. Jest to więc dobre rozwiązanie dla mniej doświadczonych eksporterów. Wybierają je też często firmy, które regularnie uczestniczą w wybranych wydarzeniach branżowych z własnymi stoiskami i szukają nowych imprez targowych, a nie chcą przy tym inwestować od razu wysokich kwot.
Największe targi na świecie dla branży spożywczej to Anuga w Kolonii w Niemczech, Foodex w Tokio w Japonii, Gulfood w Dubaju w Zjednoczonych Emiratach Arabskich i SIAL w Paryżu we Francji. Firmy z naszego regionu również można spotkać tych wydarzeniach.
Na targi SIAL Paris zorganizowaliśmy w październiku 2024 r. misję gospodarczą w ramach Podlaskiego Centrum Eksportera. Wzięło w niej udział 10 firm z województwa. Była to dla nich okazja, by nawiązać nowe kontakty biznesowe, zorientować się w ofercie konkurencji i trendach, które kształtują obecnie branżę. W tym przypadku uczestnicy odwiedzili targi w roli zwiedzających, ale organizujemy również wspólne stoiska i indywidualne wyjazdy w charakterze wystawcy. Naszym celem jest umożliwienie mikro, małym i średnim przedsiębiorstwom z województwa zaprezentowania oferty klientom zagranicznym, a przez to wejścia na nowe rynki.
Po co nam EKSPORT?
W branży spożywczej, która jest jedną z najważniejszych gałęzi przemysłu w Podlaskiem, eksport stanowi główne źródło dochodu dla wielu przedsiębiorstw. Współpraca z zagranicznymi partnerami biznesowymi motywuje do inwestowania w innowacje i rozwój technologiczny, co podnosi konkurencyjność całego sektora spożywczego. Dzięki rynkom zagranicznym małe i średnie przedsiębiorstwa mogą się rozwijać szybciej niż w przypadku ograniczenia się tylko do rynku krajowego. Eksport generuje przychody, co przekłada się na tworzenie nowych miejsc pracy i wzrost gospodarczy regionu.
Firmy aktywne na rynkach zagranicznych przynoszą regionowi rozpoznawalność, a to z kolei przyczynia się do zwiększenia zainteresowania także wśród turystów. Branża spożywcza jest w tym aspekcie wyjątkowa, bo może trafiać do serc potencjalnych podróżników przez żołądek, a wiadomo, że to trasa ekspresowa. Podróż po smakach może przynieść apetyt na prawdziwą wyprawę do miejsca o unikalnych walorach nie tylko kulinarnych, ale też przyrodniczych i kulturowych.
Zagraniczni konsumenci lubią ŻYWNOŚĆ Z PODLASKIEGO
W czym rozsmakowują się konsumenci, jeśli chodzi o produkty z województwa podlaskiego? W zależności od rynku, hity eksportowe są nieco inne. W przypadku Niemiec okazuje się, że w roli głównej występuje łosoś w towarzystwie innych ryb. Wydaje się to szczególnym osiągnięciem, bo przecież nie mamy dostępu do morza. Kolejne pozycje to już klasyki, takie jak zboża (głównie kukurydza), nabiał (sery), owoce (borówka i żurawina) i mięso. Czesi zajadają się naszym nabiałem, zarówno mlekiem świeżym, jak i jego przetworami, w tym serem, co nie dziwi w przypadku kraju, który słynie z tego smażonego przysmaku. Na wysokim miejscu znajduje się też kawa. Przy kawce, nomen omen, warto wspomnieć, że w 2022 roku woj. podlaskie uplasowało się na 10. miejscu w branży kawy palonej w Unii Europejskiej z wolumenem produkcji 38 tys. ton. Francuzi sprowadzają od nas mięso, głównie wołowinę i drób, łososia pacyficznego i masło, co wydaje się całkowicie uzasadnione, gdyż klasyczna kuchnia w stylu francuskim zużywa go sporo – chociażby do najpopularniejszego francuskiego śniadania, czyli crossainta. Wielka Brytania poprzez BREXIT rozstała się z Polską w sensie formalnym, ale nie może się rozstać z podlaskimi lodami i kawą, które zajmują pierwsze pozycje na liście hitów eksportowych. Brytyjczycy sprowadzają od nas również chętnie produkty mleczne, takie jak sery.
Jakie wyzwania STOJĄ PRZED FIRMAMI?
Regionalna branża spożywcza ma duży potencjał poparty bogatą tradycją i zasobami naturalnymi i wzmacniany coraz większym popytem konsumentów. Stoi jednak przed wyzwaniami, które testują jej odporność i elastyczność. Zmieniające się regulacje prawne, wzrastające koszty energii i transportu i rosnąca presja konsumentów na oferowanie produktów zdrowych, ekologicznych i dopasowanych do indywidualnych potrzeb sprawiają, że producenci muszą działać na wielu frontach. Konkurencja międzynarodowa wymusza inwestycje w innowacje i marketing, a niedobór wykwalifikowanych pracowników podnosi koszty działalności i zwiększa nacisk na kosztowną automatyzację i robotyzację. Dodatkowo, wojna w Ukrainie oraz pandemia COVID-19 pokazały, jak kruche mogą być globalne łańcuchy dostaw i jak istotne jest zabezpieczanie ryzyka związanego z działalnością na rynkach zagranicznych.
Firmy, które w tych zmiennych warunkach znajdą równowagę między lokalnym charakterem a globalną jakością, mają największe szanse na sukces. Kluczowa będzie elastyczność, gotowość do wprowadzania zmian i umiejętne korzystanie z dostępnych narzędzi wsparcia.
Eksport to szansa na rozwój zarówno poszczególnych firm, jak i regionu, dlatego w ramach Podlaskiego Centrum Eksportera kompeksowo wspieramy przedsiębiorstwa, które chcą rozpocząć lub poszerzyć działania na nowych rynkach. Poszerzamy wiedzę eksporterów i umożliwiamy wykorzystanie jej w praktyce podczas wyjazdów targowych w roli zwiedzającego, wystawcy na stoisku wspólnym lub wystawcy na samodzielnym stoisku. Wszystko z solidnym dofinansowaniem z Funduszy Europejskich! Jeżeli to dla Ciebie ciekawa opcja, skontaktuj się z nami!
Pobierz RAPORT BRANŻOWY
Raport branżowy - eksport branży spożywczej w województwie podlaskim, w Polsce i na świecie
